بررسی ادبی فاطمیات در دوره ی معاصر

حضرت فاطمه 3 به عنوان تنها یادگار پیامبر 9، امّ الائمه : و حلقه اتصال میان نبوّت و امامت و به عنوان یکی از بارزترین مصادیق عصمت که زندگی او باید اسوه و سرمشق مسلمانان باشد، جایگاه ویژه ای در شعر شیعه از سده های نخستین تا دوره معاصر داشته است. در دوره معاصر، شعر فاطمی به اوج شکوفایی خود می رسد و عرصه ظهور حماسه های فاطمی و قصاید طولانی می شود که تدوین مجموعه های چند جلدی با عنوان «فاطمیّات» ثمره این پویایی و شکوفایی است. پژوهش حاضر با بررسی نمونه هایی از اشعار این مجموعه، بر اساس عناصر ادبی چهارگانه: معنا، عاطفه، خیال و سبک، سعی دارد افزون بر آگاهی از دیدگاه شعرای معاصر نسبت به ابعاد مختلف حیات حضرت فاطمه 3، به سطح فنّی این اشعار نیز دست یابد. شاعران معاصر با بهره گیری و اقتباس از مضامین اسلامی، احادیث و قرآن مجید، بسیاری از فرازهای مهم زندگی حضرت، از جمله ولادت، ازدواج، شهادت و حرکت های سیاسی و اجتماعی ایشان را به نظم کشیدند و از جایگاه و سیمای واقعی ایشان در قرآن کریم و حدیث نبوّی سخن گفتند. از جنبه عاطفی، شعر فاطمی آمیخته ای از عواطف محبّت، اندوه، خشم و شادی است که این عواطف از صفاتی چون؛ صدق، قوّت، تنوّع، عمق، ثبات و والائی برخوردار هستند. صور خیال بکار رفته در شعر فاطمی اغلب تقلیدی، پیش پا افتاده و فاقد نوآوری است امّا با این وجود تشبیهات و استعاره های معمول آنان زیبایی و لطافت خاصی به شعرشان بخشیده است. زبان شعری شاعران فاطمی ساده، روان و متین و استوار است که استفاده هنرمندانه آنان از آرایه های بدیعی برجسته و انواع تکرار موسیقی شعرشان را به کمال رسانده است. یکی از بهترین نمونه های جامع و کامل شعر فاطمی، حماسه فاطمی عبدالمنعم فرطوسی است. این حماسه گرانسنگ روایت منظوم تاریخ و سیره حضرت زهرا3 است که در وزن و روی واحد سروده شده و از زبانی ساده و روان برخوردار است.